της Φιλίας Τούντα
«Τουρισμός» σημαίνει η προσωρινή μετακίνηση ατόμων ή ομάδων από τον τόπο διαμονής τους σε άλλες περιοχές (της χώρας ή του εξωτερικού), με στόχο την επίσκεψη αξιοθέατων και γενικότερα την αναψυχή ή κάποιο ειδικό σκοπό.
Ο τουρισμός στην Ελλάδα μας υπήρξε πάντα κινητήριος δύναμη που δυστυχώς διαρκώς υποβιβάζεται από ζωντανή διαδικασία γνωριμίας νέων τόπων και ανθρώπων, σε νεκρό υποπροϊόν αυτής της διαδικασίας. Ο τουρισμός αποτελεί μια ιδιαίτερα επικερδή δραστηριότητα για τη χώρα μας και απαιτεί την ύπαρξη και εύρυθμη λειτουργία σημαντικών υποδομών και φορέων. Δυστυχώς ο τουρισμός άλλαξε μορφή και ένταση, αναπτύχθηκε ως μαζικό φαινόμενο μετά τα μέσα του εικοστού αιώνα (Likorish και Jenkins, 2004).
Εν έτη 2017 εντοπίζουμε δυο βασικούς τύπους ταξιδιωτών: οι «περιηγητές» και οι «τουρίστες». Δε χρειάζεται βέβαια να πούμε ότι η Ελλάδα πλέον προσελκύει κυρίως «τουρίστες».
Οι περιηγητές είναι άνθρωποι πνευματικά καλλιεργημένοι με οικονομική άνεση, δίψα για γνώση και επιθυμία να γνωρίσουν ουσιαστικά τον τόπο, πάντα με σεβασμό. Το να είσαι περιηγητής είναι σαν να είσαι μέρος του νόμου του Νεύτωνα (Newtonian). Ένας ταξιδιώτης σε κίνηση παραμένει σε κίνηση.
Στην άλλη πλευρά της όχθης είναι οι τουρίστες. Αυτοί επισκέπτονται συνήθως διάφορους τόπους «οργανωμένοι» σε «αγέλες» και κινούνται σα ρομπότ και όπου τους υποδείξουν. Ταξιδιώτες που τα αντιμετωπίζουν όλα επιφανειακά, με τη νοοτροπία αποστασιοποιημένου θεατή που άλλοτε θέλγεται και άλλοτε δυσαρεστείται και δυσανασχετεί από το θέαμα που του προσφέρεται.
Τουρίστες που γεμίζουν με τα ταξίδια την ανιαρή ζωή τους, όχι βέβαια για να μάθουν από αυτά και να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι αλλά για να ικανοποιήσουν την αλαζονεία τους. Θέλγονται από τα εξευρωπαϊσμένα, χλιδάτα και ανούσια θέρετρα που δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα πέρα από φευγαλέες εντυπώσεις.
Γιομίσαμε από «σύγχρονους τουρίστες» που γίνονται ολοένα και περισσότερο «ατομιστές» αναζητώντας την ικανοποίηση των δικών τους ιδιαίτερων ενδιαφερόντων αδιαφορώντας για τις αξίες του τόπου που επισκέπτονται. Σιγοντάρουμε κι εμείς καθώς μας θάμπωσε το οικονομικό κέρδος που μας εξωθεί στην εμπορευματοποίηση της ίδιας μας της ταυτότητας. Βλέπετε, η επιθυμία κέρδους είναι ισχυρότερη από την ανάγκη να διατηρήσουμε περιοχές ιστορικού ενδιαφέροντος, προτιμούμε τους «τουρίστες» και τη σαρωτική εξομοίωση που περιάγει όλες τις τουριστικές περιοχές σε ανεπιτυχή απομίμηση ενός ξενόφερτου προτύπου.
Φυσικά και η ανάπτυξη είναι καλή, αλλά η ανεμπόδιστη και άναρχη ανάπτυξη είναι καταστροφή και δυστυχώς υπάρχει σήμερα μεγάλη τέτοιου είδους ανάπτυξη στον τουρισμό μας. Εκατοντάδες κοντόφθαλμοι ντόπιοι χτίζουν ξενοδοχεία, τσιμεντένια θέρετρα και επιχειρήσεις με παράνομους τρόπους χρησιμοποιώντας τα γνωστά «μέσα». Το αποτέλεσμα, κατεστραμμένοι αρχαιολογικοί τόποι και φυσικές ομορφιές μόνο για να προσπαθήσουν να εισπράξουν κι’ από την τελευταία ταξιδιωτική φαντασιοπληξία. Και ποιος μπορεί να τους κατηγορήσει; Οι άνθρωποι πρέπει να τρώνε, τα παιδιά πρέπει να σταλούν στο κολέγιο και τα χρήματα πρέπει να κερδηθούν. Το μέλλον είναι πρόβλημα κάποιου άλλου, σωστά; Μεγάλες εταιρείες εισέρχονται και επωφελούνται πλήρως από τη χαλαρή ρύθμιση, τους χαμηλόμισθους και τους διεφθαρμένους αξιωματούχους. Το Greenwashing (πράσινο πλύσιμο), η πρακτική που προσποιείται ότι ασχολείται με φιλικές προς το περιβάλλον ενέργειες, είναι πολύ διαδεδομένη στο τουρισμό πλέον.
Αυτό που πραγματικά καταστρέφει έναν προορισμό είναι οι τουρίστες. Όχι μόνο λόγω της αύξησης των επισκεπτών αλλά επειδή οι «τουρίστες» καταλήγουν να υποστηρίζουν μη βιώσιμες τουριστικές πρακτικές, καθώς λίγο τους ενδιαφέρει.
Η διαφορά των δυο κατηγοριών βρίσκεται στη στάση του καθένα απέναντι στον τόπο που επισκέπτεται και φυσικά στο λαό που κατοικεί την περιοχή με το τουριστικό ενδιαφέρον. Δυστυχώς, προκειμένου οι τουριστικές περιοχές να είναι πιο συμβατές με τις συνήθειες των τουριστών προκύπτει μια τάση αποβολής της πολιτισμικής τους ιδιαιτερότητας. Ενώ στοιχεία χαρακτηριστικά της παράδοσής τους εμπορευματοποιούνται και γίνονται προϊόν για κατανάλωση από τους τουρίστες. Μια έλλειψη σεβασμού και μια γενική αδιαφορία, δηλαδή, απέναντι στον πολιτισμικό πρόσωπο της κάθε περιοχής, που δεν τιμά τους κατοίκους τους, αφού με προθυμία «ξεπουλούν» ακόμη και βασικά στοιχεία της ιδιαίτερης ταυτότητάς τους.
Εκατομμύρια κόσμος κρέμονται σα τα ρέλια για μια φωτογραφία στο μνημείο του άγνωστου στρατιώτη. Δυστυχώς, στην Ελλάδα ελάχιστα μουσεία εμποδίζουν τους επισκέπτες να φωτογραφίζουν αρχαία αγάλματα με ανθρώπους δίπλα τους. Κι’ αυτό υποθέτω τέθηκε σε ισχύ για να αποτρέψει τους αχαλίνωτους επισκέπτες από το να αντιδράσουν στο γυμνό των αγαλμάτων ποζάροντας μαζί τους με «αστείους» τρόπους. Οι κάμερες μετατρέπουν τα μουσεία σε τουριστικές παγίδες, αντί για χώρους αντανάκλασης.
Επίσης δημιουργείτε ένα κακό παράδειγμα για τις μελλοντικές γενιές. Είναι αρκετά δύσκολο για τα παιδιά να εκτιμήσουν την τέχνη και τα αρχαία μνημεία. Και αν δεν καταλάβουν τώρα ότι αυτά τα πράγματα είναι ευαίσθητα αντικείμενα που πρέπει να προστατευθούν, πιθανότατα δεν θα είναι όταν είναι ενήλικες. Ειδικά αν βλέπουν σ’ όλη τη χώρα αγέλες να περπατούν με κρεμασμένες φωτογραφικές μηχανές, φωτογραφίζοντας δίχως καμία πνευματική μέθεξη που θα τους επέτρεπε να αισθανθούν και να εκτιμήσουν.
Τελικά είναι κακό να είσαι τουρίστας; Ίσως όχι. Αλλά περιμένετε, ισχύει το ίδιο για τον τόπο της επίσκεψης; Αποδεικνύεται ότι μερικές φορές η φιλοξενία μεγάλου αριθμού «τουριστών» μπορεί να επηρεάσει τις πολιτιστικές και οικολογικές συνθήκες των τόπων. Παλαιότεροι περιηγητές ξεκινούσαν ένα ταξίδι για τόπους μακρινούς έτσι ώστε να θαυμάσουν δημιουργήματα του πολιτισμού τους. Στόχος για τους σύγχρονους «τουρίστες» είναι να επιτευχθεί μια ψυχική σχέση με τον τόπο και τα μνημεία, ώστε να μεταδοθεί το πνεύμα τόσο των μνημείων όσο και των φυσικών ακόμη πραγμάτων, άλλωστε «η περιήγηση του κόσμου με στόχο την άδολη γνώση, σε αντίθεση προς την «εμπορία», το ταξίδι για κέρδος, στάθηκε ακένωτη πηγή πνευματικών κατακτήσεων του ανθρώπου που «ορέγεται φύσει του ειδέναι» (Ανδρόνικος).
Φιλία Τούντα MBA, Ba, Di
General Manager Apokoros Club Hotel Craft Deco & Villa
Customer Service Manager Thamiris Hotel/Villa/Apts
Travel & Tourism Consultant
